Są takie miejsca na świecie, które wydają się istnieć poza czasem, będąc jednocześnie kolebką cywilizacji i skarbnicą cudów natury. Jemen (Yemen), położony na południowym krańcu Półwyspu Arabskiego, jest właśnie takim miejscem. Przez starożytnych Rzymian nazywany Arabia Felix – „Arabia Szczęśliwa” – dzięki swojemu bogactwu pochodzącemu z handlu kadzidłem i mirrą, kraj ten przez tysiąclecia był kulturowym i handlowym sercem regionu. Dziś, choć zmaga się z ogromnymi trudnościami, jego dziedzictwo – od niezwykłej architektury Sany i Szibamu po endemiczną przyrodę Sokotry – wciąż budzi podziw i fascynację. Zapraszamy Was w podróż do krainy, która jest jednym z najbardziej unikalnych i historycznie znaczących miejsc na Ziemi.
Kolebka cywilizacji i współczesne wyzwania
Historia Jemenu sięga tysięcy lat przed naszą erą. To tutaj, według legend, miało znajdować się biblijne królestwo Saby, rządzone przez królową Bilkis. Przez wieki region ten był centrum potężnych królestw, które kontrolowały strategiczne szlaki handlowe między Morzem Śródziemnym a Indiami. Islam dotarł tu bardzo wcześnie, a Jemen stał się centrum nauki i teologii. Przez kolejne stulecia region był areną wpływów różnych mocarstw, w tym Imperium Osmańskiego, które kontrolowało północ, oraz Imperium Brytyjskiego, które uczyniło z portowego Adenu na południu strategiczną kolonię. Ta dwoistość doprowadziła do powstania po II wojnie światowej dwóch oddzielnych państw jemeńskich – Jemeńskiej Republiki Arabskiej (Północny Jemen) i Ludowo-Demokratycznej Republiki Jemenu (Południowy Jemen). Oba państwa zjednoczyły się w 1990 roku. Niestety, historia współczesnego Jemenu jest naznaczona niestabilnością. Kraj ten od lat pogrążony jest w tragicznym konflikcie zbrojnym, który doprowadził do ogromnego kryzysu humanitarnego. Z tego powodu Jemen jest obecnie jednym z najniebezpieczniejszych miejsc na świecie, a podróże turystyczne są praktycznie niemożliwe. Jest to destynacja, o której podróży możemy na razie jedynie marzyć, jednocześnie poznając jej niezwykłe dziedzictwo i licząc na powrót pokoju.
Architektoniczne cuda pustyni i oceanu
Dziedzictwo architektoniczne Jemenu nie ma sobie równych. Na liście światowego dziedzictwa UNESCO znajduje się kilka miejsc o absolutnie unikalnej wartości. Perłą w koronie jest Stare Miasto w Sanie (Sana), stolicy kraju. To żyjący skansen, w którym tysiące tradycyjnych domów-wież, zbudowanych z ubitej gliny (pisé) i wypalanej cegły, wznosi się na wysokość kilku pięter. Ich fasady zdobione są misternymi, białymi wzorami z gipsu, a wąskie uliczki tworzą labirynt przenoszący zwiedzających w czasy „Baśni z tysiąca i jednej nocy”. Równie spektakularne, jeśli nie bardziej, jest Stare Warowne Miasto Szibam (Shibam) w dolinie Hadramaut. Nazywane „Manhattanem pustyni”, składa się z około pięciuset wieżowców z suszonej na słońcu cegły mułowej, z których niektóre sięgają jedenastu pięter. Zbudowane w XVI wieku, miały chronić mieszkańców przed atakami Beduinów i powodziami. Ale Jemen to nie tylko cuda stworzone ręką człowieka. Prawdziwym fenomenem natury jest Archipelag Sokotra (Socotra), oddalony o setki kilometrów od stałego lądu na Oceanie Indyjskim. Dzięki swojej izolacji, Sokotra jest domem dla setek endemicznych gatunków roślin i zwierząt, których nie znajdziecie nigdzie indziej. Najsłynniejsze z nich to drzewo smoczej krwi (Dracaena cinnabari) o charakterystycznej parasolowatej koronie i czerwonej żywicy, oraz butelkowate róże pustyni (Adenium obesum socotranum). Krajobrazy Sokotry, z jej nieskazitelnymi plażami i surowymi górami, wydają się pochodzić z innej planety.
Aromaty dawnych szlaków handlowych
Kuchnia jemeńska jest sercem kultury i odzwierciedleniem bogatej historii kraju. Jest znacznie mniej znana niż kuchnie Lewantu czy Zatoki Perskiej, ale niezwykle aromatyczna i sycąca. Dania opierają się na lokalnych składnikach i bogactwie przypraw, które niegdyś stanowiły o potędze regionu. Absolutną podstawą i daniem narodowym jest Saltah (Salta). To rodzaj bulgoczącego gulaszu, tradycyjnie podawanego w kamiennym naczyniu (haradhi), które utrzymuje potrawę w stanie wrzenia. Baza to zazwyczaj maraq (bulion mięsny), do którego dodaje się warzywa, a na wierzch obowiązkowo holba (pienista pasta z kozieradki) i sahawiq (ostra salsa pomidorowo-paprykowa). Popularne jest również Mandi, czyli powoli gotowane w specjalnym piecu tandoor (taboon) mięso (kurczak lub jagnięcina) podawane na aromatycznym ryżu. Inne klasyki to Fahsa (gulasz jagnięcy) i Aseed (rodzaj gęstej, kleistej potrawy ze zboża). Nieodłącznym elementem każdego posiłku jest chleb, zwłaszcza pieczony w tandoor placek khubz oraz cienki, warstwowy malawach. Niezwykle ważnym elementem życia społecznego w Jemenie jest popołudniowe żucie liści khatu (qat), rośliny o działaniu stymulującym, co stanowi centralny punkt spotkań towarzyskich, głównie mężczyzn. Jemen pozostaje jednym z najbardziej fascynujących, a jednocześnie najbardziej niedostępnych miejsc na świecie. To kraj, gdzie starożytna historia jest wciąż żywa w architekturze Sany i Szibamu, a natura stworzyła odizolowany, magiczny świat na Sokotrze. Poznawanie jego kultury, kuchni i historii to podróż sama w sobie, która pozwala docenić bogactwo cywilizacji Arabii Felix i budzi nadzieję, że pewnego dnia ten niezwykły kraj będzie można bezpiecznie odwiedzić.
